Bir Sayfa Seçin

Yazan – Wojciech Majda (çv- hira d.)

 

Bu kısa yazı, “Fertilizer for Free: How to make themost from Biological Nitrogen Fixation” adlı kitabımın bir bölümüdür.

hippophae-rhamnoides-3

Permakültür tasarımcılarının kendilerine sorması gereken önemli bir soru şudur:

 

Biyolojik azot bağlama oranını artırmak için yapabileceğiniz bir şey var mı?

 

Toprakta azot bakımından zengin daha fazla organik madde bulunmasının faydaları çok çeşitlidir. Başlıcaları:

 

  • daha yüksek genel üretkenlik
  • daha zengin ve çeşitlilik içeren toprak yaşamı
  • kullanılabilir daha çok fosfor
  • çeşitli diğer besin maddelerinin daha çok bulunması
  • besin maddelerinin daha yüksek tutulabilme kapasitesi

 

Neyse ki bitkilerinizin en hızlı şekilde büyümesini ve azot bağlamalarını sağlamak için yapabileceğiniz pek çok şey var! İşte, azot bağlayıcı bitkilerin size ekosistemin tamamına daha fazla fayda getirmenizi sağlamak üzere permakültür tasarımınızda kullanabileceğiniz dokuz yöntem:

 

1. Yöntem – doğru türlerin seçimi

 

Biyolojik azot bağlama oranını artırmak istiyorsanız kullanmanız gereken ilk yöntem ikliminize uygun doğru azot bağlayıcı türleri seçmektir. Bu adım çok önemlidir, çünkü bazı türler diğerlerine kıyasla azotu daha verimli şekilde bağlar. Ilıman iklimlerde önde gelen etkin azot bağlayıcı bitkiler şunlardır:

 

  • yer örtücü: acıbakla çeşitleri, börülce, bakla, (kara) burçak, üçgül, alfa alfa (iyi topraklarda)
  • boylu ağaçlar: kızıl ağaç, yalancı akasya, imparatoriçe ağacı (Paulownia tomentosa)
  • çalılar ve bodur ağaçlar: Güz zeytini, kuş iğdesi, bezelye çalısı, kırmızı iğde (kiraz gümüşüzümü), yalancı iğde (çıçırgan, yer iğdesi – Hippophae rhamnoides)

 

2. Yöntem: doğru miktarda bitki

 

Genellikle hektar (ya da dönüm) başına azot bağlayıcı bitki miktarı, monokültür şeklinde yetiştirildiklerinde bitkilerin ne kadar azot bağladığına göre ifade edilir. Bu da bütün alanın belli bazı azot bağlayıcı bitki türleriyle kaplanması demektir.

 

Genç ağaçlar ve çalılar olgun ağaç ve çalılara kıyasla çok daha az yer kaplar. Dolayısıyla toprağınızın bol bol azotlanmasını istiyorsanız, bütün arazinin ya da arazinin neredeyse tamamının azot bağlayıcı bitkilerle kaplanması gerekir.

 

Dönüm ya da hektar başına birkaç ufak ağaç dikmek, ağacın taç katmanı daha çok alan kaplayana dek, size ilk birkaç yıl bol miktarda azot getirmeyecektir.

 

Tarımsal ormancılık (agroforestry) ya da orman bahçeliği düzenlemelerinin ilk yılından itibaren bol miktarda azot bağlamanın yolu, azot bağlayıcı ağaç ve çalıları dikmenin yanı sıra azot bağlayıcı yer örtücülerini de ekmektir.

 

3. Yöntem – bitkilerinizi doğru azot bağlayıcı bakterilerle aşılamak

 

İçinde orman bahçenizi dikmek ya da çokyıllık bir otlak oluşturmak istediğiniz arazide son üç yılda hiçbir baklagil büyümemişse, tohum ya da fidelerinizi aşılamanız gerekir. Kimi azot bağlayıcı bitkiler diğerlerine göre farklı bakteri türlerine ihtiyaç duyar, dolayısıyla dikeceğiniz bitkiye özel bir aşılayıcı tedarik etmelisiniz. Doğru baklagil aşılayıcıyı bulamıyorsanız, o özel azot bağlayıcı türün sağlıklı şekilde yetiştiği bir yerden, bitkinin dibinden biraz toprak alıp kullanabilirsiniz.

 

Belli bir bitkinin aşılanmış olup olmadığını anlamak için, bitkinin köklerini kazıp bakteri nodüllerini kontrol etmelisiniz. Köklerde nodüller varsa en azından belli bir miktar azot bağlayıcı bakteri mevcut demektir. Bu yeterlidir, daha sonra kullanacağınız “azot bağlayıcı zenginleştirici kompost”a eklemek üzere buradan birkaç kürek alabilirsiniz. Çıplak köklü fideler dikiyorsanız fidede azot bağlayıcı nodüller olup olmadığını görebilirsiniz, böylelikle de baklagil aşılayıcıya ihtiyaç duyup duymadığınızı anlayabilirsiniz.

 

Yalancı iğde – azot bağlayıcı bu bitki zayıf, kumlu topraklarda 180 kg azot bağlayabilmektedir.

 

4. Yöntem – doğru pH ve kalsiyum seviyesi

 

Azot bağlayıcı bakteriler etkin çalışabilmek için yüksek oranda kalsiyum ister. Ilıman iklim azot bağlayıcı bitkiler en iyi 6.4 pH’a sahip ve yeterli kalsiyum içeren topraklarda yetişir. Toprağınızda, toprağınızın üst 18 santiminde dönüm başına en az 150 kg kalsiyum bulunmalıdır.

 

Sizin azot bağlayıcı bitkilerinizin büyümesi, illa ki onların kendileri için azot bağladığı ya da hatta ekosistemdeki diğer unsurlar için bir fazlalık ürettiği anlamına gelmez! Eğer optimum azot bağlama oranları istiyorsanız toprağınızda yeterli kalsiyum bulunmalıdır.

 

Toprak pH’ı düşükse, biraz kireç eklemeyi düşünebilirsiniz. Toprağınıza kireç eklemek mümkün değilse, (ağaç veya çalı dikiyorsanız) bitki dikim çukurlarına iyice ezilmiş kireçtaşı ekleyin.

 

Eğer pH’ınız yüksekse, ancak kalsiyum seviyesi düşükse (örneğin topağınızda çok fazla magnezyum ya da sodyum olmasından dolayı), kalsiyum sülfat dihidrat (CaSO4*2H2O) eklemeyi düşünebilirsiniz. Endişelenmeyin, bu alçıtaşından başka bir şey değil! Bu pH’ı yükseltmeden toprağınıza kalsiyum kazandıracaktır.

 

5. Yöntem – yeterli fosfor seviyesi

 

Toprağın fosfor seviyesini ölçtürmenizi hararetle öneririm. Fosfor miktarı düşükse, toprağa bir fosfor kaynağı eklemeyi düşünün. Eğer yumuşak kaya fosfatı ya da diğer (doğal) fosfor kaynaklarından eklemeyi planlıyorsanız, bunu komposta ya da gübreye katıp karışımı toprağa yayın. Ağaç ya da çalı dikiyorsanız, dikim çukuruna biraz kompost ya da gübre katmayı düşünebilirsiniz. Gelecekte, yükselmiş azot seviyeleri bitkilerin kullanabileceği daha fazla fosforun (ve diğer minerallerin) oluşmasını sağlayacaktır, ancak başlangıçta kullanılabilir fosfor olmasını sağlamak bütün süreci hızlandıracaktır. Toprağınızın üst 18 santiminde dönüm başına en az 20 kg fosfor bulunmasını sağlamanızı öneririm. Eğer toprağınızın kaya fosfatına ihtiyacı varsa ve bu bulunamıyorsa, bir miktar diamonyum fosfat (DAP) ekleyin. Eğer mali kısıtlar nedeniyle gereken miktarda yumuşak kaya fosfatı ya da DAP ekleyemiyorsanız, ne kadarınıza bütçeniz yetiyorsa o kadar ekleyin. Dönüm başına 2 kg DAP bile genç azot bağlayıcı bitkileriniz için bir fark yaratabilir. Zamanla ve bitki boylandıkça ve de mikorizal mantarı aşılaması ve etkin azot bağlama yoluyla, bitkileriniz zaten toprakta bulunan fosforu kullanabilmeye başlayacaktır. Ama bu gelecekte olacaktır, bitkileriniz süreci verimli kılmak için fosfora şimdi ihtiyaç duyar. Dolayısıyla buna bir yatırım olarak bakın.

 

6. Yöntem – yeterli toprak molibden seviyesi

 

Molibden bitkilerin büyümek için ihtiyaç duyduğu temel besin maddelerinden biridir. Azot bağlama için kritik öneme sahiptir. Toprakta düşük molibden seviyesi düşük azot bağlama seviyesi demektir…

 

Molibden 6.4’lük br pH’ta bitkilerin kullanımına fazlasıyla açıktır. Ancak bitkilerin molibdeni düşük pH’lı (5.5’ten aşağı) topraklarda alması daha zordur. Kumlu, asitli topraklar genellikle molibden açısından yoksuldur. Optimum biyolojik azot bağlama için toprağınızda dönüm başına en az 0,2 kg molibden bulunduğundan emin olun. Toprağınızdaki seviye bundan düşükse şu yöntemlere başvurabilirsiniz:

 

  • yaprak spreyi olarak dönüm başına 18 gram sodyum molibden ekleyin
  • dönüm başına 6 gram kullanın. Tohum desteği olarak ya molibden trioksit ya da amonyum molibdat kullanın. Bu desteklenmiş tohumlara baklagil aşılaması da yapabilirsiniz, ama bunu tohumlarınızı ekmeden hemen önce yapın.

 

Bill Mollison (gerektiği takdirde) gübre olarak molibden kullanımını tavsiye etmiştir: Permaculture – A Designers’ Manual (sayfa: 194, 197).

 

Toprağınızı molibden açısından test ettirmek istemiyorsanız yine de azot bağlayıcı bitkiler dikebilirsiniz. Yakın zamanda kireç eklediyseniz ya da pH’ınız 6.4 civarındaysa, bu temel mikro besin maddesine muhtemelen ihtiyaç duymazsınız.

 

7. Yöntem – biraz kaya tozu eklemek

 

Toprağa biraz kaya tuzu ekleyin. Mikroelementler ve iz mineraller ihtiva eder. Bunların ağaçlar ile çalıların büyümesini hızlandırdığı kanıtlanmıştır. Bazalt kayası tozu, granit kayası tozu, azomit ya da yerel dükkanlardan alacağınız kaya tozu kullanabilirsiniz. Ağaç dikiyorsanız, bitkilerinizin sağlıklı bir başlangıç yapması için, içine azot bağlayıcı ağaç ya da çalıyı yerleştireceğiniz çukura bir avuç kaya tozu ekleyin. “Azot bağlayıcı zenginleştirici kompost”a da biraz kaya tozu ekleyebilirsiniz.

 

8. Yöntem – toprağınıza birtakım faydalı mikroplardan ekleyin

 

Biyolojik azot bağlamayı artırmanın bu yolu geniş çeşitlilikte faydalı mikropları ve mantarları eklemenize dayanır. Bunlar özellikle sürdürülebilir bir ekosistemin uzun vadeli başarısı için önemlidir, zira besin maddelerini, özellikle de fosforu bitkiler için daha kullanılabilir kılarlar.

 

Bunlar azot bağlayıcı çalı, ağaç ve otsu bitkilerin hızını ve büyümesini artıracaktır.

Eğer azot bağlayıcı ağaçlarınızı standart tarım yapılmış bir araziye dikiyorsanız, bunlara mutlaka ihtiyaç duyacaksınız. Piyasada faydalı organizmaları içeren pek çok ticari ürün satılmaktadır. Kendi başınıza aktif şekilde havalandırılmış kompost çayı da yapabilirsiniz.

 

9. Yöntem – böcek ilacı kullanmayın ve böcek ilacı kalıntılarından kurtulması için toprağınıza yardımcı olun

 

Böcek ilaçlarının çoğu toprak biyolojisi üzerinde, azot bağlayıcı bakteriler de dahil, kötü bir etki yaratır. Örneğin, glifosat (Monsanto’nun Roundup ilacının etkin bileşeni) azot bağlayıcı bakteriler için son derece yıkıcıdır. Ayrıca glifosata topraktaki pek çok iz element -başlıca: manganez, demir, çinko- bağlanır, bu elementlerin seviyelerinin düşük olması bitkilerinizin büyümesini yavaşlatabilir. Bu etki özellikle kumlu topraklarda baskındır. Çözüm basitçe böcek ilaçlarını kullanmamaktır, özellikle de yaygın olanlarını. Yaptığınız toprak testine göre gerekli ise, istenen miktarlarda manganez, demir ve çinko ekleyin. Bu özellikle kumlu, asitli ya da çok asitik topraklarda faydalıdır. Mevcut toprak koşullarınızın dayattığı sınırlamaları aşmanıza yardımcı olur.

 

Öte yandan, killi toprak birkaç on yıl önce kullanılmış olan (bir kısmı 30 yıl önce yasaklanmış olan!) böcek ilaçlarının kalıntılarını daha çok içerebilir. Bununla mücadele etmek için, organik maddeyi ve toprak hareketliliğini artırın; birtakım mikroplar ile mantarlar uzun vadede bu zararlı bileşenleri ayrıştıracaktır. Önceki yöntemler de bu süreci kolaylaştıracaktır.

 

Azot bağlayıcı zenginleştirici kompost nasıl yapılır?

 

Zengin ve olgun bir kompost yığını tedarik edin ya da oluşturun. Gereken miktarda kaya fosfat ve kaya tozu katın. Her 10 birim kompost için şunları ekleyebilirsiniz:

 

  • 1 birim kaya fosfat
  • 1 birim kaya tozu
  • Gereken miktarlarda faydalı mikroplar (mikrokozal mantar, aktif şekilde havalandırılmış kompost çayı, vb.)
  • Yetiştirmek istediğiniz azot bağlayıcı türlerin halihazırda yetiştiği (ve azot bağladığı) bir yerden alınma 1 birim üst toprak

 

Bütün bunları karıştırın ve toprağınızın üstüne yayın. Tavsiye edilen oran: dönüm başına 200 kg. Ağaç ya da çalı dikiyorsanız, dikim çukuruna bu komposttan bir kürek atabilirsiniz.

 

Bu yazıyı beğendiyseniz, e-kitabımı almayı düşünebilirsiniz: Fertilizer for Free: How to make the most from Biological Nitrogen Fixation.

 

yazının orjinal adresi: http://permaculturenews.org/2014/09/25/increase-rate-biological-nitrogen-fixation/