Bu yazı Sayın Emre Rona’nın İstanbul Permakültür Derneğince düzenlenen eğitim kursu notlarından özetlenmiştir.

Neden Bokaşi Kompostu?

Küçük , hızlı çalışır, koku sinek, böcek yapmaz.
Et ve süt artıklarını atabilirsiniz.
Organik madde kaybı olmaz, tüm atık komposta dönüşür.
Sera gazları ortaya çıkmaz.
Karbon azot dengesi sorun olmaz.
Çevirmek, karıştırmak gerekmez.
Tüm işi toprağa da faydası olan mikroorganizmalar yapar.
Atıklarınızı temiz hijyenik yöntemle komposta dönüştürür, bahçenize sağlıklı gübre sağlar.

1. Laktobasil serumu elde etme

1 su bardağı pirinç
2 su bardağı su
İyice çalkalayın, suyunu iki kat tülbentten süzün.
Bu beyaz suyu kavanoza koyup, kapağını sıkıştırmadan üstüne kapatın (Hava alsın).
5-7 gün Karanlık ve serin yerde bekletin.
7 günün sonunda bu suyu çift kat tülbentten süzüp, temiz bir kavanoza alın, üstüne 10 kat süt ekleyin.
Kapağını sıkıştırmadan üstüne kapatın.
5-7 gün Karanlık ve serin yerde bekletin.
7 günün sonunda bu suyu çift kat tülbentten süzüp, temiz bir kavanoza alın.
İçine 1-2 çorba kaşığı pekmez koyup, karıştırın, Buz dolabında saklayın. (Buna Laktobasil serumu diyoruz.)

2. Bokaşi kepek tozu elde etme
2.5 litre klorsuz ılık suya ( Çeşme suyu kullanacaksanız 2-3 gün ağzı açık bekletin), yarım çay bardağı pekmez karıştırın, yarım çay bardağı Laktobasil serumu ekleyin (yaklasık bir kavonozluk su kısmına Laktobasil serumu ve pekmezi ekleyip karıştırdıktan sonra tamamını kepek üstüne koymak ve geri kalan suyu kıvama göre eklemek daha iyi olabilir, böylelikle su artarsa Laktobasil serumu boşa gitmemiş olur).
5 litre kepek içine 2 çorba kaşığı kil, 1 çorba kaşığı kaya tuzu koyun.
Bu kepeğin içine yavaş yavaş bu suyu eklemeye başlayın, karışım hamur gibi topaklanmalı, ele yapışmalı.
Bu Hamuru bir kavanoza içinde hiç hava kalmayacak şekilde sıkıca ağzına kadar doldurun.
Kapağını sıkıca kapatın. (Veya hava almayan kilitli poşete koyun, havasını tamamen çıkartıp, ağzını sıkıca kapatın.)
Karanlık ve serin yerde 2 hafta bekletin. (İki hafta sonunda kapağını açtığınızda turşu kokusu olmalı.)
Sonra bu karışımı masa üstüne yayıp, ara ara karıştırın, iyice kurusun toz haline gelsin (Bokaşi kepek tozu).
Kuruyan Bokaşi kepek tozunu yine hava almayacak şekilde torbaya koyun. (Kavanoz sakıncalı olabilir, içinden bir kısım alınınca üstte hava kalır.)

3. Nasıl Kullanacağız
Atıkları küçük parçalara bölmek faydalıdır, fermantasyon hızlanır, şekerli atıklar da fermantasyonu hızlandırır.
Çürümüş, buzdolabında bozulmuş, kokmuş atıkları kullanmayın.
Kova güneş ışığı ve fazla ısıdan korunmalıdır.
İdeal ısı şartlar 21-37 derece santigrat. 21-37ᵒC.
Soğukta fermantasyon yavaşlar.
Kovanın kapağını günde bir kez veya günaşırı açıp atıkları bir defada kovaya atın, üstünden bastırarak içinde hava kalmamasını sağlayın. (Bunun için bir plastik örtü kullanabilirsiniz.)
Bokaşi çöp kovasına atılan 2 litre atık için 2-3 çorba kaşığı bokaşi kepek tozunu üstüne serpin, atıkların üstü örtülsün
Kovanın kapağını sıkıca kapatın hava almasın.
Bokaşi çöp kovasının dibindeki musluktan mümkünse her gün, en geç gün aşırı biriken suyu alın. (Bu dip suyu çok kalırsa kötü kokular ortaya çıkar sistem çalışmaz.) Bu suyu saklamayın hemen kullanın, 1/100 sulandırarak saksılara bahçeye kullanabilirsiniz, veya olduğu gibi lavaboya dökebilirsiniz. (Tıkanmış lavaboları açar.)

Kova tamamen dolunca 2 hafta kapağını hiç açmadan kapalı olarak yine 21-37ᵒC oda sıcaklığında bekletin, sonra bahçede sığ bir çukura gömün, üstünü çukurdan çıkan toprakla kapatın, 2 hafta orada bekletin (soğuk havalarda daha fazla toprakta bekletmeniz gerekebilir).
Daha sonra bu toprağa ağaç veya istediğiniz bitkiyi ekebilirsiniz veya buradan alıp kompost olarak, bitkilerinin toprağına ekleyebilirsiniz.

Notlar:

Kovadan kötü koku gelirse veya üstü koyu renkli mantarla kaplanırsa;
– Yeterince Bokaşi kepek tozu eklemiyor olabilirsiniz;
– Kovanın kapağı iyi kapanmıyor hava sızdırıyor olabilir;
– Fazla sulu atıklar atıyor veya dipte biriken suyu boşaltmıyor olabilirsiniz;
– Kovayı güneş ışığından korumuyor veya çok sıcak veya çok soğuk ortamda saklıyor olabilirsiniz.

Bokaşi sisteminin etkin Mikroorganizmaları
Lactobacillus casei: insan barsağında da bulunan probiyotik olarak ishalli hastalarda da ilaç olarak kullanılan bir bakteridir. Doğurgan çağdaki kadınların vaginasında sağlığı koruyucu, zararlı bakterilerin üremesini engelleyici bakteri olarak bulunur
Saccharomyces cerevisiae: bira şarap ve ekmek mayası olarak da kullanılır, probiyotik olarak da kullanılır.

Bokaşi kovası yapımı
Bokaşi kutusu yapımını tekrar adım adım burada paylaşıyorum

İki tane 20 litrelik peynir kovası alıyoruz birinin altına delikler açıyoruz, diğerinin altına musluk takıyoruz, delikli kovanın içine tabanına uygun sinek teli kesiyoruz, yerleştiriyoruz.

üstteki dibi delikli kovanın üstten görünüşü

delikli kovayı musluklu kovanın içine yerleştirirken, delikli kovanın dış yüzeyinin üst kısmında alttaki musluklu kovaya değeceği yere çepeçevre silikon sıkıyoruz. Dikkatlice silikonu sıyırtmadan delikli kovayı musluklu kovanın üstüne geçiriyoruz. En son olarak ta üstteki delikli kovanın kapağını tam olarak takıyoruz, takarken her tarafının takıldığına emin olmak gerekiyor. Kapak

üstteki dibi delik kovaya sinek teli yerleştiriyoruz

otururken tık tık diye ses gelir, çepeçevre artık hiç bir yeri tıklamayıncaya kadar kapağı kovanın üstüne tam olarak oturtuyoruz.

iki kova iç içe geçmiş durumda, üstteki kova dibi delikli ve üstünde sinek teli var, alttaki kovanın da musluğu görünüyor

Her gün 20-40 litre arası bokaşi kompostu yapıyorum, her gün 10-15 litre bokaşi sıvısı üretiyorum. bu suyu karakafes otu sularken suya ekliyorum. fitilli yataklı saksılarıma ekliyorum, biochar şarj etmekte kullanıyorum. Kapattıktan sonra 15 gün beklettiğim bokaşi kovasını biochar ile karıştırarak açtığım çukura dolduruyorum, toprakta iki ay bekletmeye gerek olmadan üstüne bitkilerimi ekiyorum. Siyah asker sinek larvaları da bokaşi ile çok iyi gelişiyor, bokaşi kokusunu duyan siyah asker sinekler hemen oraya yumurtluyor. Bokaşi vazgeçilemez bir komposttur bence.

Bokaşi yapımını anlatan diğer bir kaynağa şu linkten ulaşılabilir.
Bokaşi konusunda keyifli bir yazı okumak isteyenler şu linkten yazıya ulaşabilirler.

Bu yazı Er-Tol-Kan çiftliğinin facebook sayfasından alınmıştır, derlemeleri için telekkür ederiz: