çeviri: İnci Tolunay (düzelti: Hira Doğrul)
Çapasız bahçe konsepti, 1970’li yıllarda Sidney’li bahçıvan Esther Dean tarafından, asgari çaba harcayarak maksimum verimliliğe sahip bir bahçeye başlamanın bir yolu olarak popülerleştirilmiştir. Üstüne bir de bereketi bol olursa cabası. Çapasız bir bahçe zengin, yükseltilmiş bir bahçe alanı oluşturmak üzere üst üste yığılı organik malzeme katmanlarından oluşur. Arzuladığınız bahçe dilediğiniz yükseklikte olabilir. Sebze fideleri, çiçek açan tek yıllıklar, şifalı otlar, soğanlılar ve çilekler, hepsi çapa yapılmayan bir bahçede gelişebilir.
Neden?
-
Bu tür bir bahçe her yerde kurulabilir – bir çimenlikte, bir sandığın içinde, hatta betonun üzerinde.
-
Çapasız bahçeleri yapmak hızlı ve kolaydır.
-
Eğer toprağınız sebze yetiştirmek için ideal değilse, çapasız bir bahçe, bitki yetiştirmek için harika bir toprak karışımı oluşturur.
-
Çapasız bahçeler çürümüş organik madde süratle çok bereketli, siyah komposta dönüştüğünden ve yararlı mikroorganizmaları çektiğinden dolayı çok verimlidir.
-
Nemi iyi korur.
-
Toprak alt üst edilmediği için yabani otların büyümesini engeller (yabani ot tohumlarını nemli toprakta gömme).
Malzemeler
-
Gazete (Kötü haberleri iyi hale getirelim!)
-
Küçük bir miktar kan-ve-kemik veya tavuk gübresi (eğer çim veya yabani otların üzerinde bahçe kuruluyorsa)
-
Bol miktarlarda gübre yığını -örneğin at, inek, koyun ya da antilop– otlak hayvanlarını yeğleyin.
-
Yüksek karbonlu (genellikle kahverengi) organik malzeme – ör., saman, sonbahar yaprakları veya biçilip kurutulmuş ot
-
Kompost (siyah, zengin içerikli, parçalanmış organik madde)
Çapasız bahçe nasıl yapılır?
Beton üzerinde bir yatak yapıyorsanız, yatağa hava girmesini sağlamak için beton üzerine 10 cm’lik bir tabaka halinde kuru dallar yerleştirin ve Bölüm 2’ye gidin.
Yabani ot sorunu pek olmayan bir toprak üzerinde çalışıyorsanız, direkt Bölüm 2’ye geçebilirsiniz.
Bölüm 1: ‘örtü malç’
Örtü malçlamayı şu yerlerde yaparız;
-
Biyolojik olarak parçalanabilen bir tabaka ile -bu durumda gazeteyle- yabani otlara fiziksel bir bariyer oluştururuz
-
Yabani otları öldüren bariyerin altında aeroerobik (düşük oksijen) koşulları yaratırız
Şimdi genel olarak topraklarımızda anaerobik koşulları istemeyiz. Kokarlar ve bitki köklerini öldürürler. Ama omlet yapmak için birkaç yumurta kırmalısınız, değil mi? Sadece her zaman yapmayın. Bu sadace bir kerelik bir başlangıç tekniğidir. En iyi sonucu sıcak aylarda verir, çünkü bu yöntemle kâğıdın altında otların çürümesini sağlayan cehennemvari bir ortam yaratılır.
1. Çimleri veya yabani otları biçin.
2. Bu biçilmiş alan üzerine, kan-ve-kemik veya tavuk gübresi serpin ve sulayın. Bu anaerobik bir ortam yaratacaktır.
3. Gazeteyi suda ıslatın. (ör., bir el arabası içinde).
4. Alanı kalın katmanlar halinde ıslak gazetelerle örtün (en az 6 sayfa kalınlığında – ayrıkotu gibi kök atan otlar varsa daha da fazla), 10-15 cm üst üste binsin. Açıklık bırakmayın!
Bölüm 2: çapasız lazanya bahçesi
Şimdi tıpkı lezzetli bir fırınlanmış makarna yemeği yapıyormuşuz gibi malzemelerimizi katman katman yığacağız.
-
Yüksek karbonlu kahverengi malzemenizi suda ıslatın.
-
Gazete katmanının üstüne, aşağıdakileri ardı sıra koyun–
-
10cm ıslatılmış “kahverengi organik malzeme” (ör., sonbahar yaprakları veya saman)
-
5cm gübre – ör. At, inek, koyun
-
Her katmanı ekledikten sonra bolca sulayın.
-
İstediğiniz yüksekliğe ulaşana kadar bu katmanları eklemeye devam edin. Bahçeyi en az 30-40 cm kadar yükseklikte oluşturmanızı öneriyoruz.
-
En üst tabakanın yabani otları bastırıp, su tutup, toprağı yalıtacak harika bir malç gibi davranan kahverengi organik malzemeden oluştuğundan emin olun.
-
Fidan dikmek için, malçı bir kenara çekin ve açtığınız deliğe bir veya iki avuç dolusu kompost ekleyin. Kompostta bir delik açın ve fideyi bu kompostun içine koyun.
NOT: Kazısız bahçe, kompostlaşırken ilk altı ayda yaklaşık olarak yarıya inecektir. Bu nedenle, örneğin, 30cm yüksekliğinde bir sebze yatağı istiyorsanız, 50-60cm yüksekliğinde bir çapasız bahçe oluşturmalısınız.
Bu süre zarfında oluşturduğunuz katmanlar verimli siyah kompost haline dönüşecek. Bu birkaç aydan sonra, herhangi bir sebze bu çapasız bahçede gayet güzel büyüyecektir. Bununla birlikte, çapasız bir bahçede ilk 2-4 ay içinde (yatağın ilk büyüme mevsimi), özellikle aşağıdaki sebzeler iyi yetişmeyecektir, bu nedenle cesaretiniz kırılmasın:
-
Köklü sebzeler – örneğin havuç, soğan, pancar
-
Fasulyeler veya bezelyeler
Bu sebzeler ilerleyen dönemde ikinci sezondan itibaren iyi büyüyeceklerdir.
Çapasız bahçe alanının sağlığını korumak için yılda en az bir kez (ilkbahar başlangıcında), fakat tercihen yılda iki kez (ilkbahar ve sonbahar başlangıcı) ev yapımı kompost eklenmesini öneririz. Toprak sağlığını artırmanın anahtarlarını öğrenmek için VEG kompost bilgi sayfasına (https://www.veryediblegardens.com.au/iveg/compost/) bakın veya bir VEG kompostu ve solucan kursuna gelin.
Ayrıca 40 cm veya daha yüksek kazısız bahçeleri için VEG selvi bahçe kenarını (https://www.veryediblegardens.com.au/kitset-veg-beds/) tavsiye edebiliriz.
Yazının orjinaline buradan ulaşabilirsiniz.
