Kendi Solucan Kompostu Sisteminizi Nasıl Yapabilirsiniz

[WikiHow sitesinden çevrilmiştir; yazanlar: Amanda, Krystle C., Jack Herrick, Lisa Brooks]

Solucan kompostu yapımı hem atık gıdalarınızı hızlı bir şekilde komposta çevirmenizi, hem de yüksek kalite kompost ve

Red Wiggler

kompost suyu elde etmenizi sağlar. Daha da güzeli, kendi başına dönen bir sistemdir ve koku yaymaz.

1. Adım: Bir kompost bidonu (kutusu, kovası) bulun/hazırlayın.

• Bu kaplar internet üzerinden ya da tarım aletleri satan dükkanlardan satın alınabilir.
• Kendi kutunuzu kendiniz de yapabilirsiniz. Plastik saklama kapları, galvaniz, ahşap, plastik kutular kullanın.
  Malzeme: Lastik ucuzdur, kullanımı kolaydır ve dayanıklıdır. Galvaniz kutular biraz pahalıya gelir ama çok
  

  ahşap kutu

  dayanıklıdır. Ahşap zamanla çürür, plastik kolay çatlar ama bunların ikisi de iş görür. Kimileri daha iyi hava aldığı ve solucanlar için ölümcül olabilecek aşırı nemi emdiği için ahşap kompost kutularını tercih eder. Ancak

  kimyasal işlemden geçmiş ahşap kullanmayın, bunlar solucanlar için tehlikeli olabilir ya da kompostunuza zararlı kimyasalların sızmasına yol açabilir. Özellikle apartmanda yaşıyorsanız, hırdavatçılarda satılan 20-25 litrelik plastik kovalardan kullanabilirsiniz. Bu kutuları kullanmadan önce iyive temizleyin ve bir gün su doldurup bekleyin.

  Havalandırma: Kutunuz/kabınız dibinden 100 mm yukarıda açılan 3 mm.lik deliklerle güzelce

  

  havalandırma deliklerinin açılışı

  havalandırılmaldır (aksi takdirde solucanlar kutunun dibinde kalır ve boğulabilirler). Örneğin, dibinde ve kenarlarında matkapla düzinelerce delik açılmış büyük bir plastik kutuyu solucan kompostu için kullanabilirsiniz. Ahşabın yapısı gereği işlem görmemiş ahşap kutular kendiliğinden havalanır.

  
  

  
  

  
  

  Ebat: Kutunuzu ne kadar büyük yaparsanız, o kadar çok solucan besleyebilirsiniz. Tahminen 0,5 metrekarelik bir yüzey alanına 0,5 kg (1,200 adet) solucan düşer. Kutunuzun verimlilik sağlayacak azami derinliği 60 cm.dir, çünkü kompost solucanları bundan daha derine gitmez.

  Örtü: Kutu, içeri güneş ışığı girmemesi ve solucanların susuzluktan ölmemesi için üstten örtülmelidir. Kompostunuzun aşırı ıslanması olasılığına karşı kaldırılabilir bir kapak yapınız/bulunuz. İp tutamaklı ya da tahtayla sabitlenmiş çift kat branda bezi kullanın. Çuvalbezi de iyi iş görür, bunların üzerinden sulama yapılabilir.

  4 eski araba lastiği kullanın: 4 araba lastiğiyle bir solucan evi yapmak için, eski tuğlalar ya da yassı taşlardan bir taban yapın (taban düz olmalı, mümkün olduğunca az çatlaklı olmalıdır). Tuğlaların üstüne bir tabaka kalın gazete kağıdı yerleştirin. Eski lastiklere gazetelerle doldurun. İlk lastik kalın pazar gazetesinin üstüne gelecek şekilde lastikleri üst üste dizin. Sıvı fazlasını emmeleri için tabana buruşturulmuş kağıt ya da karton/mukavva koyun. Solucan evini organik malzemeyle doldurun (yarı kompost edilmiş malzeme en iyisidir). Kompost solucanlarını ekleyin (kaplan –tiger– ya da brandling –eisenia foetida– türleri en iyisidir). Kapak olarak üstüne tuğla konulmuş bir ahşap tahta/levha kullanın. Bu kapak yağmuru engelleyecek kadar büyük olmalı. Kabaca her 8 haftada bir (sıcak aylarda) bir lastik dolusu kompostunuz olacaktır.

2. Adım: Solucan kutusunun hazırlanışı: Kutunuza ince şeritler halindeki ağartılmamış oluklu kartonlarla ya da

parçalanmış gazete kağıtları

parçalanmış gazete, saman, kurumuş ot ya da benzeri malzemeler koyun. Bunlar solucanlar için rahat edecekleri lifli bir ortam sunar ve kutunun güzelce havalanmasını sağlar. En tepeye bir avuç toprak koyun ve muhteviyatı sulayın. Solucanları koymadan önce bir gün boyunca suyun iyice emmesi için bekleyin.

3. Adım: Solucanların konuluşu. Kompost yapmak için birkaç solucan türü satılmaktadır; arka bahçenizden toprak solucanı toplamayı önermiyoruz. İnternetten ya da ilgili örgütlerden bunları temin edin. En sık kullanılan solucanlar yaklaşık 10 cm. uzunluğunda, kırmızı gövdeli, sarı kuyruklu Eisenia foetida (Red Wiggler) türüdür. Kullanılabilecek diğer bir tür de “European Night Crawler” olarak bilinen Eisenia hortensis türüdür. Bunlar red wrigglerlar kadar hızlı üremez, ama daha büyük boyutlara ulaşırlar, kağıt ve kartonları daha iyi yerler ve daha güçlüdürler. Ayrıca tam büyüklüklerine ulaştıklarında balıkçılık için daha elverişlidirler. Her durumda, yerli olmayan türlerin yaban ortama ulaşmasını engellemek önemlidir. Doymak bilmez iştahları ve üreme hızları (özellikle red wrigglerlar), yaprak döküntülerini çok hızlı tükettiklerinden sert ağaçlı ormanların dengesine zarar verirler. Sonuçta sert kabuklu yemişlerin ağır ağır filizlenmelerine yetecek kadar yaprak kalmaz, erozyon ve toprağın pH’ında olumsuz sonuçlar ortaya çıkar. Bu yüzden solucanların kaçmaması için elinizdne geleni yapın!

4. Kutunuzun bakımı. Kutunuzu tuğlalarla ya da elinizde ne varsa zeminden yukarıda tutmak kompost oluşumunu

solucanlarınızı meyve, sebze atıklarıyla besleyin

hızlandırır ve solucanlarınızı memnur eder. Solucanlar her şekilde kaçabilir, ama onları düzenli olarak besler ve ortamı nemli tutarsanız, kaçmamaları gerekir. Mekanda konulacak bir ışık solucanların kaçmamasını garanti altına alır. Yüzeyi gün aşırı ıslatın. En az haftada bir gün solucanlarınızı sebze artıklarıyla besleyin. Sık sık ama hafif bir şekilde beslediğiniz takdirde solucan sayınız daha hızlı artar (yeni bir kutuya başladıysanız bu iyidir); yemeği bol bol koyarsanız ise solucanlarınız şişmanlar (balık yemi olarak iyidir). Ayda bir ya da gerektiği zamanlarda daha çok karton, ufalanmış gazete, saman ya da diğer lifli malzemelerden ekleyin. Solucanlarınız kutunun içindeki her şeyi kısa sürede tüketecektir. Bir kutu dolusu kompost ya da kağıt/karton ile başlarsınız, kısa sürede bu yarıya iner. İşte bu durumda lifli malzeme ekleme zamanı gelmiş demektir.

5. Aşağıdaki yöntemlerden biriyle kompostu hasat edin.

• Kauçuk eldiven giyin, komposta dönüşmemiş her türlü büyük sebze malzemesini bir tarafa taşıyın. Sonra,
  

  kompostu toplamak için üst kısmı kaldırın

  eldivenli ellerinizle bir avuç solucan ve kompost karışımını bir parça gazetenin ya da muşambanın üstüne koyun. Kompostu katman katman yayın. Biraz bekleyin, solucanlar yığının ortasında kümelenecektir. Bir süre sonra bir kompost yığını ve yanında bir solucan yığını oluşacaktır. Solucanları geri kutuya koyun, kompostu alın.

• Ellerinizi işe bulaştırmak istemiyorsanız, kutunun içindeki her şeyi bir tarafa doğru itin ve boş kısıma taze yiyecek, su, toprak ekleyin. Solucanlar yavaş yavaş bu tarafa doğru ilerleyecektir. Bu elbette daha çok sabır isteyen bir süreçtir.

6. Topladığınız kompostu bitkiler için kullanın ya da bundan solucan kompostu çayı yapın.

işte sonuç

Püf Noktalar

• Kutunuza koyacağınız yumurta kabukları ürettiğiniz kompostun kalsiyum içeriğini artırır. Ayrıca solucanlar bunların içine kıvrılmayı sever. En verimli noktaya ulaşmak için, kutuya koymadan önce yumurta kabuklarını kurutun ve (örneği oklavayla) düzleyin. Pişmiş değil çiğ yumurta kabuklarını kullanın.
• Kahve, çay posalarını ve çay poşetlerini (zımbayı çıkarmayı unutmayın!) doğrudan kutuya atabilirsiniz.

• Yiyecek atıklarını ne kadar küçük doğrarsanız, solucanlar bunları o kadar hızlı yer (ve kutudaki kompost üretimi o kadar artar). Bazı evlerinde solucan yetiştiren kişiler yiyecek artıklarını ufalamak için blender kullanır, ancak geri kalanlar solucan yetiştiriciliğinin düşük karbon ayak izi ortaya çıkaran bir iş olması gerektiğini, bu yüzden çok az elektrik kullanılması gerektiğini savunur.
• Solucanları sularken ortaya çıkan suyu (sıvı gübre) kullanmak istiyorsanız, kompost kutusunun altına bir tepsi/leğen koyun. Aksi takdirde, kutunun altındaki zemin son derece verimli bir hale dönüşür. Su dolu bir tepsi üzerinde (tuğlalarla ya da ayaklı bir kutu kullanılarak) yükseltilmiş bir kutu, içeri girmeye çalışan karıncaları ya da diğer yaratıkları önler.
• Bir solucan kutusunun küçük çaplı bir ekosistem olduğunu unutmayın. Kutuda yaşayan diğer canlıları oradan çıkarmaya kalkmayın, onlar yardımcı unsurlardır. Ancak kırkayakları çıkarın: Kırkayaklar etçildir, solucan yavrularını ve yumurtalarını yerler.
• Ufalanmış kağıt zarflar, yumurta karton kutuları, mısır gevreği kutuları ve pizza kutuları mükemmel katmanlayıcılardır (kuşe kağıtlardan kaçının). Evden çıkan kağıt atıkları kutuya koymadan önce 12 saat boyunca suda tutun ve koymadan önce iyice sıkın. Zarflarda plastik katman varsa mutlaka çıkarın! Solucanlar plastik yemez, güzelim kompost yığınından plastik parçalarını temizlemek sizin için bir kabusa dönüşecektir.
• Önceden komposta dönüştürülmüş inek gübresi solucanlar için harika bir besindir. Ancak bunu en az 8 cm. derine gömün. Tavşan, koyun ve keçi gübresinin önceden kompostlanması gerekmez, kutuya bunların konulması nefis bir kompost elde etmenizi sağlar.
• Yeşil gıda tamamlanmış kompostunuzdaki azot miktarını yükseltir. Örnekler: yeşil çimen, şekerpancarı başı, havuç başları, devetabanı yaprakları, taze kesilmiş yonca ya da alfalafa.
• Kahverengi gıda nihai kompostunuzdaki karbon ve fosfor miktarını yükseltir. Örnekler: kağıt, karton, talaş, yapraklar, ekmek. Taze çim ekleyecekseniz, bunlarda kimyasal kullanılmadığından emin olun. Çimlik alanlarda kullanılan kimyasallar kutudaki ekosistem için ölümcül sonuçlar doğurur.
• Dengeli bir beslenme, sağlıklı bir ortam, sağlıklı solucanlar ve güzel bir kompost demektir.
• İyice öğütülmüş ve ıslatılmış tahıllar (un, yulaf ezmesi, vb.) en hızlı tüketilir, bunu meyveler, ot yaprakları, karton, kağıt kutular (gevrek kutuları), beyaz kağıt, pamuklu ürünler ve dergiler izler. En geç ahşap tüketilir (bir yıla yakın sürer).
• Kalsiyum karbonat pek çok sorunun çözümüdür. Sönmemiş kireç (kalsiyum oksit) değil de kalsiyum karbonat kullandığınızdan emin olun.

  
  

  Uyarılar

• Solucanlarınızı et, süt ürünleri, yumurta ya da yağlı yiyeceklerle beslemeyin.
• Narenciye kabukları konusunda rahat olun. Kutuya koyabilirsiniz, ama bunların asitik olduğunu unutmayın. Mümkünse diğer malzemelere oranla çok az koyun.
• Kutunuzun kurumasına sakın izin vermeyin. Altta yeterince delik varsa solucanlar sudan boğulmaz, ama susuz kalırlarsa ölürler.
• Aşırı sıcak ya da soğuk solucanlar için ölümcüldür, 10-30 derece arası idealdır. Bir solucan kutusunu doğrudan güneşe ya da soğuk bir yere koymayın. Uzun süreli donlar solucanları öldürür. Bulunduğunuz bölgede böyle bir durum varsa, kışın kutunuzu kapalı bir yere taşıyın. Bunu yapamıyorsanız, şunlara yrauak küçük bir “ısıtma torbası” koyun: içerdeki malzemeyi bir tarafa itin, ısıtma yastığını diğer tarafa yerleştirin, ardından malzemeyi bunun üzerine koyun. Isıtıcı yastığını elektriğe bağlayın ve düşük seviyede tutun (çok soğuk havalarda orta seviyeye getirin).
• Solucan kutunuzun 40 dereceden fazla ısınmasına engel olun. Solucanlarınız kavrulur – bunu koklamak istemezsiniz.
• Yeşil besinler (ot, alfaalfa, vb.) hızla ısınır ve azar azar eklenmelidir.
• Taze (kompost edilmemiş) inek gübresi zararlı patojenler içerir ve kullanılmamalıdır. Ayrıca kutuyu ölümcül seviyelere dek ısıtır ve solucanlar ölür.Yazının orjinali: http://www.wikihow.com/Make-Your-Own-Worm-Compost-System

  çeviri: hira doğrul