Yazan: Mitra Ardron (çev: hira d.)
Bir solucan üretimhanesi mutfak artıklarını dönüştürmenin kolay bir yoludur. Süreçte sıvı ve katı gübre ile solucan üretilir. Masrafsız şekilde bahçenizi güzelleştirmenin daha güzel bir yolu olabilir mi? Aşağıda anlatılan sistemlerin hangisinin koşullarınıza en uygun düşeceğini değerlendirmek size kalmış. Solucan üretimhanelerinin kokmaması gerektiğini ve kompost yığınlarına çok da uygun olmayabilen şehir balkonları ya da bahçelerinde rahatlıkla uygulanabileceklerini unutmayın.
Üç farklı sistem
Mümkün çok çeşitli sistemlerden üçü aşağıda anlatılmıştır, hepsi de aynı ilkelere dayanmaktadır ve farklı koşullara uyarlanabilirler.
1) Üst üste dizili kutu sistemi:
Havalandırmalı hafif kapak // Sinek geçirmeyecek şekilde yerleştirme // Hafif/nemli tabaka // Artıkları yiyen solucanlar // deliklerden serbestce gezer // ve kendi atıklarının içinde yaşar /biriken sıvı
Yapım: Bu sistemde, üst üste duran üç veya dört kutu kullanılır. İdeal olarak, birbirlerine, büyük sineklerin giremeyeceği kadar sıkı, ama en üstteki kutunun bir alttaki kutunun en üst kısmında duran solucan atıklarının üstune oturabileceği kadar gevşek şekilde geçmelidirler. Bu ikinci durum önemlidir zira solucanlar en üstten bir alttaki kutuda yaşar ve beslenmek için yeni verilen gıdalara doğru üstte tırmanır. Kutu olarak büyük saksılar, yoğurt kapları ya da üst üste binebilecek herhangi bir depolama sistemi denenebilir (örneğin, plastik ya da ahşap meyve sandıkları, araba lastikleri, plastik, kapaklı depolama kutuları, vb. – çn). En üstteki kutuya kompost ve mutfak artıklarını karıştırıp, buna 1,000 solucan ekleyerek başlayın. Bunu karanlık tutacak ama nem girişine de izin verecek bir şeyle, örneğin ıslak gazetelerle ya da eski bir kilimle örtün.
İşleyiş: En üstteki kutuya mutfak artıkları ekleyin; kutu üçte iki oranda yarı sindirilmiş artıklarla dolduğunda en üst kutuyu alıp içindekileri boşaltın. Bir alttaki kutuda yaşayan solucanların nemli kaldığından emin olun, arada üstten biraz su dökebilirsiniz.
2) Küvette kapsamlı üretim:
Deliğin hemen altına bir kova yerleştirebileceğiniz bir yükseklikte durması için altına taş veya tuğla konulmuş bir çıkma
Hafif ve nemli kapak // Karışım ve solucanlar // Dayanak taşları // Biriken sıvı
küvette çok daha büyük ölçekli bir sistem kurulabilir. Eğimin küvet deliğine doğru olmasına dikkat edin. Küveti ya üçte iki gübreyle ve üçte bir mutfak artığı ile ya da tamamen hazır kompostla doldurun. Kullanacağınız gübreyi aldığınız hayvanların yakın tarihte mide solucanlarına karşı tedavi görmediğinden emin olun. Mutfak artıklarını ne kadar parçalarsanız süreç o kadar hızlanır. En az 1,000 solucan koyun. Üstünü yağmur geçirmeyecek hafif bir maddeyle örtün.
İklimle ilgili uyarılar:
Yağışlı tropik bölgelerde aşırı ıslanmaya ve güneşe karşı üstü örtülmelidir.
Don ya da kar görülen daha soğuk iklimlerde, kış için örneğin saman balyalarıyla yalıtım sağlanmalıdır. Kışın solucanlar uykuya geçeceği için beslemeyin.
Kurak iklimlerde belli aralıklarla sulama gerekecektir.
3) Sürekli sistem – bahçe yatak tasarımı:
İyi gübrelenmiş 1. mıntıka ağacı, ör. Limon // 1 m.küp toprak dolgu
Bu sistem küvet sistemine benzer, farkı daimi kullanıma göre tasarlanmış olmasıdır. Yanları 2,5 cm genişliğinde ve 1 metre yüksekliğinde bir yatak hazırlanır. Ortası bir metreküp toprakla ve mükemmel şekilde gübrelenecek olan bir 1. Mıntıka ağacıyla doldurulur. Yatağa başlangıçta karışık mutfak artıkları, kompost ve solucanlar konur. Sistem düzenli şekilde solucan gübresi üretir; mutfak artıkları bir taraftan girilir, gübre diğer taraftan toplanır. Sıvı gübre toplanamaz, toprağa karışır ve ağacı besler. İşin güzel tarafı, çıkma küvetten farklı olarak, bunun bahçede güzel bir görüntü oluşturmasıdır.
Besin
Solucanlar organik olan hemen her şeyi yerler, her gün ağırlıklarınca gıda yerler, dolayısıyla iyi beslemeniz gerekir. Onlara soğan, narenciye ve et artıkları vermeseniz iyi olur ama yiyecekleri tükendiğinde bunları da yiyebilirler. Artıklar bitmeye yüz tuttuğunda onları besleyin, ancak solucanları aşırı beslemeniz olanaklı değildir.
Kullanım
Solucanların besinleri tükettikten sonra geride kalan toprağa benzer madde solucan gübresidir. Son derece kaliteli bir gübredir, saksılarda, tohumluklarda ya da kompostun muadili olarak kullanılabilir, solucan yumurtası ihtiva ederler.
Alttan sızan sıvı çok güçlü bir gübredir, 20:1 seyreltin ve yaprak güresi olarak kullanın. Ya da, özellikle üretken ağaçlarda sıvı gübre olarak da kullanılabilir.
Solucanlar malçlanmış bahçelere katılabilir. Solucanlar 40 günde bir nüfuslarını ikiye katladığından bahçenizde tükenmez bir solucan varlığı elde edersiniz. Kompost solucanları toprak solucanlarından farklı bir türdür. Malç tabakasını yerler ama toprağın içine girmezler ve toprağı gevşetmezler. Dolayısıyla ancak bol miktarda malç kullanıyorsanız gerçekten işe yararlar.
Sorunlar
-Kuruma: Nemlilik miktarı bir sorun olabilir. Normalde gıdalar solucanla için yeterli nemi sağlar. Emin olamadığınızda “sıkma testini” uygulayın; ortamdan bir avuç alın ve sıkın, birkaç damla akıyorsa tam kıvamındadır. Fazla ıslaksa muhtemelen yağmurdan korumak gereklidir. Fazla kuruysa üstten biraz su dökün.
-Böcekler: Bu denli çok miktarda gıda bulunan bir yere başka böceklerin gelmesi kaçınılmazdır. Gıda olarak et artıkları verilmedikçe bu durum genellikle bir sorun oluşturmaz. Üst örtüsü yoluyla iri sinekler kolaylıkla ortamdan uzak tutulur. Muhtemelen büyük miktarda küçük sinekler -ki bunlara kompost sineği denir- havalandırma deliklerinden içeri girecektir, bunlar bir sorun oluşturmaz. Ortamda 0,5 cm ile 1,5 cm arasında bol miktarda oval kurtçuk görebilirsiniz, bunlar kompost sineklerinin larvalarıdır ve kompostlaşma sürecinin sağlıklı bir parçasıdırlar. Üretimhanenin üstünü iyi örtemezseniz kuşlar ve başka hayvanlarla (ör. fareler – çn) sorunlar yaşayabilirsiniz.
-Koku: Azot yoğun gıdaları fazla verdiğinize işarettir; bunu talaş, gazete, yonga gibi karbon zengini kuru maddeler ekleyerek dengeleyebilirsiniz.
Ortam vıcık vıcık oluyorsa, tahliye tıkanmıştır, açın.
Elinizde verecek gıda kalmadıysa, solucanları herhangi bir organik malzemeyle besleyebilirsiniz, mesela bahçeden biçtikleriniz veya topladıklarınızı (ör. çiçekler, yapraklar, yabani otlar) kullanabilirsiniz ancak yabani ot tohumlarına dikkat edin yoksa sonuçta kompostunuzda kalırlar.
yazının orjinal adresi: http://www.mitra.biz/joomla/index.php/writings/3032-wormfarms
