Warwick Üniversitesi tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, kadim avcı toplayıcılar ekin bitkilerinin evriminde sistematik bir şekilde günümüzden otuz bin yıl önce -uzmanların düşündüğünden yaklaşık on bin yıl önce- ciddi bir etki yaratmaya başlamış.
Warwick Hayat Bilimleri Okulu’ndan Prof. Robin Allaby’e göre, son buz çağı boyunca insanlar öyle yoğun şekilde toplayıcılık yapmıştı ki bu durum pirinç, buğday ve arpanın evriminde etkili oldu, bu bitkilerin yabani hallerinden evcilleşmelerine giden süreci tetikledi.
Araştırma, siyez buğdayın (einkorn) günümüz Suriye’sinin kuzeyinde bulunan Tell Qaramel bölgesinde otuz bin yıl öncesinden itibaren, pirincin de Güney, Doğu ve Güney Doğu Asya’da otuz bin yıldan daha öncesinden itibaren dönüşmeye başladığına dair kanıtlar saptadı.
Dahası, kavılca buğdayının (emmer) Güneybatı Mezopotamya’da bundan yirmi beş bin yıl önce, arpanın da aynı bölgede bundan yirmi bir bin yıl öncesinden itibaren dönüşmeye başladığı kanıtlandı.
Araştırmacılar bu bölgelerde arkeolojik olarak yeni bulgulanmış bitki kalıntılarının gen frekanslarındaki evrimi inceleyerek ekinlerin evriminin zaman çizelgesini geriye doğru çıkardı.
Yabani bitkiler geniş bir alana tohumlarını saçabilmelerine olanak tanıyan bir gen taşıyor. Bir bitki büyük bir ölçekte toplanıldığında, insan faaliyeti onun evrimini değiştiriyor, bu geni dönüştürüyor ve bitkinin tohumlarını saçmak yerine muhafaza etmesine yol açıyor, böylelikle de bitki insan habitatına, nihayetinde de tarıma adapte oluyor.
Professor Allaby ile meslektaşları yukarıda adı geçen ekinlerden ‘tohum saçmayan’ genlere (onların tohumlarını alıkoymalarını sağlayan genler) sahip olanlarının arkeolojik kalıntılarına dayanarak hesaplamalar yaptı ve insanların bunları toplamasının bunların evrimini şimdiye dek düşünülenden binlerce yıl önce değiştirmeye başladığını bulguladı.
Araştırma, ekin bitkilerinin orakla ziraat teknolojisinin ortaya çıktığı yaklaşık sekiz bin yıl öncesinde evcilleşmeye çok hızlı şekilde adapte olduğunu ortaya koyuyor.
Ekin bitkilerinin evcilleşme sürecinin çok daha eskilerde başlaması, otuz bin yıl öncesinde insan nüfusunun yoğunluğunu da kanıtlamakta.
Prof. Robin Allaby, Warwick Üniversitesi
Professor Robin Allaby, “Araştırma, evcilleştirmenin çok uzun süreli doğal süreçlerle gerçekleştiğini göstererek, tarımın kökenlerine dair tartışmaların şeklini değiştirdi; bizi, örneğin mantarı evcilleştirmiş olan karıncalar gibi türlerin yer aldığı doğal dünyanın ayrılmaz bir parçası haline sokuyor,” diyor.
çev: Hira Doğrul
yazının aslına buradan ulaşılabilir.
