Bir Sayfa Seçin

Milkwood Permaculture (Yazan: Kirsten Bradley; çev: Pınar Buzluk)

Yabani otun tanımı sübjektif, biliyorum. En nihayetinde “yersiz görülen” bitkiler aslında…
Ve şu da doğru ki, bir kişinin yabani ot olarak gördüğü bir bitki, başka bir insanın hasat ettiği yiyeceği ya da ilacı olabilir pekala.
Ama yine de, konu arka bahçemizdeki sebze bostanı olunca, hangi bitkilerin kalabileceği, hangi bitkilerinse gitmek zorunda olduğuyla ilgili bazı temel kurallar koyuyoruz hemen.
Yabani otlarla ilgili yazdıkça yazabilirim. Yabani ot nedir ki hem? Mesela şu bağlantıda bununla ilgili biraz abartılı bir müzakereyi okuyabilirsiniz.
Ya da size Emma Maris’in, alışılmışın dışında ekosistemler ve yaban sonrası dünyamızdaki “doğayı kurtarma” konseptiyle ilgili düşünceler sunan “Rambunctious Gardens” kitabını önerebilirim.
Büyük resim şimdilik bir yanda dursun, biz burada arka bahçemizdeki bostanımızda geniş bir çeşitliliğe sahip besleyici gıda üretmek istiyoruz.
Tarlanın diğer ucunda ve tepelik yerlerde otlatma için birçok farklı yabani ot bulunan bir bölgede yaşadığımız düşünülürse, sebze bostanımızın sadece bizim orada olmasını istediğimiz bitkilere ait olmasına karar verdik.
Canınızın istediği ölçüde küçük ve kontrol altında olacak bir sistem.

 

weeds-1

 

 

Tümü de yavaş yavaş hasat edilmeye doğru yol alan domatesler, pırasalar, rokalar, patlıcanlar, farklı baharatlı otlar, acurlar, zerdeçal ve acı biberler.
Ve elbette, dünya üzerindeki tüm bahçelerde olduğu üzere, bu bağlamda çok da hoş görülmeyecek bitkiler olarak bir demet de yabani ot.

 

 

 

Biliyorum her bahçe diğerinden farklı, ama bizimkinde olanlar ve bizim bunlarla ilgili ne yaptığımızı anlatalım….

 

weeds-02-1024x684

Madeira Vine (Anredera cordifolia)
İyi yönleri:
Bu sarmaşık türü yenilebilir ve çok besleyici bir bitki olup, kimi bölümleri ayrıca tıbbi amaçlı olarak da kullanılmaktadır.
Kötü yönleri:
Fena halde istilacı ve her şeyin üzerine sarılan bir bitkidir.
Bahçemizde, tam toprak yüzeyinin altında günlük olarak filiz veren zilyon tane bubil’i (bu bitkinin tohumları) var gibi görünüyor. Tam anlamıyla inatçı bir müşteri.
Onunla ne yapıyoruz:
Bu sarmaşık, bubilerinden olduğu kadar sökülen filizleri toprakla temas halinde kaldığı takdirde bile memnuniyetle büyüyebilen bir özelliğe sahip olduğundan, tamamen kapı dışarı ediliyor. Bahçeden tamamen dışarıya.
Tuğlaların üzerinde güneşte kurutmanın ya da solucan çiftliğimize yem olarak kullanmanın, bu bitkiyi besin yönünden zengin bir gübreye dönüştürmek için en iyi yolu olduğuna karar verdik.
Yine de, aslında yenebilir ve besleyici de olduğundan, eğer bir öğün için bir şeyler toplarken karşılaşmışsam, bubillerini ayıklayıp solucan çiftliğine, yapraklarını ise yeşil sebze sepetimin içine atıyorum.

 

weeds-03-1024x684

Karahindiba
İyi yönleri:
Besleyici ve şifalı – hem kökü, hem sapları, hem yaprakları hem de çiçeği.
Toprağın derinliklerinden besinleri çekip etrafındaki bitkiler için ulaşılabilir olmasını sağlayan güçlü bir toplayıcıdır.
Kötü yönleri:
Aslında pek bir kötülüğü yok; özellikle de banliyö koşullarında. Süzme bir doğrucu davut değilseniz, hiçbir zararı yok.
Onunla ne yapıyoruz:
Çıktığı yerde yaşamasına izin veriyor, genç yapraklarını salatalarımız için, çiçeklerini ise polen zengini karahindiba çiçeği böreklerimiz için topluyoruz.
Yapabilsem sanırım köklerini bile toplayıp çayını yapabilirim ama daha şimdilik oraya gelemedim..

 

weeds-4

Deve dikeni (Meryemana dikeni)
İyi yönleri:
Körpe yaprakları yenilebilir. Güçlü bir karaciğer toniği olduğundan şifalı bitki olarak yetiştirilmektedir.
Kötü yönleri:
Açıkçası pek lezzetli değil. Boyu oldukça uzun ve başka şeyleri toplarken dikenleri batıyor.
Onunla ne yapıyoruz:
Söküp olduğu yerde bırakıyoruz – tabii bunu henüz gençken ve çiçeklenip tohuma kaçmadan yapıyoruz. Zamanla toprakta çözünüp, topraktaki besin ağını çeşitlendiriyor.

 

weeds5

Sütleğen (Euphorbia peplus)

İyi yönleri:
“Radyum otu” olarak da bilinen bu bitkinin özsuyu geleneksel yöntemlerde deri kanserleri ve güneş lekelerine uygulanır. Sanıyorum bir kanser tedavisi geliştirmek için de kullanılmakta.
Kötü yönleri:
Özellikle hassas olan göz çevresi ve dudaklar olmak üzere cildi aşındırıcı etkisi var. Karın ağrısına sebep olabildiğinden salatanızın içinde olmasını isteyeceğiniz bir bitki değil.
Onunla ne yapıyoruz:
Söküp olduğu yerde bırakıyoruz. Yine bir toprak katkısı olarak sağladığı çeşitlilikle faydalı.
Özellikle günlük topladığımız küçük yeşilliklerle karışmaması için özellikle bu ota dikkat etmeye çalışıyorum.

 

weeds-6

Kuşotu (Stellaria media)
İyi yönleri:
Gayet yenilebilir ve oldukça besleyici bir bitki olan kuş otu, bahçemizde çeşitli sebzelerin gölgesinde ağır ağır gelişiyor. Tavuklar da biz de bu ota bayılıyoruz.
Ayrıca halk arasında uyuz hastalığını da iyileştirmede kullanılıyor.
Kötü yönleri:
Bunun da kara hindiba gibi pek bir kötü yönü yok. Orada burada baş gösteren oldukça sakin bir bitki.
Onunla ne yapıyoruz:
Yiyoruz! Salatalarda, sandviçlerde ve çorbalarda. Kanımca günlük arka bahçe hasatlarının en iyi tarafı bu çok çeşitli yeşillikler.

 

weeds-05-1024x684

Ekşi yonca, Süs yoncası (Oxalis sp.)
İyi yönleri:
Yenebilir, limonsu ve yoncaya benzer bir bitki.
Kötü yönleri:
Kökünü kurutması zor olan, biraz inatçı ve oldukça hızlı yayılabilen bir bitki.
Onunla ne yapıyoruz:
Hem söküp olduğu yerde bırakıyoruz (yayılmacı olduğu durumlarda), hem de salata, çorba ve güveçlerde yiyoruz. Çok güzel limonsu bir tadı var.

 

weeds1-1024x684

Semizotu
İyi yönleri:
Bu bitki salt buralarda doğal olarak büyüdüğü için yabani ot olarak adlandırılabilir belki, ve biz kendisine bayılıyoruz. Hem besleyici, hem de yeşillik olarak çok iyi bir malzeme. Balık yağından daha fazla omega-3 içeriyor üstelik!
Kötü yönleri:
Pek yok!.. Yerde uzanan bir formu olduğundan fesleğenlerimiz, acı biberlerimiz ve rezenelerimiz altında oldukça mutlu bir şekilde takılıyor.
Onunla ne yapıyoruz:
Salata!..Otlu peynirli makarnamız ve yeşillik toplayacağınız diğer her yemek için muhteşem bir malzeme.

Şimdilik başlıca yabani otlarımız bunlar. Buradaki toprak çok iyi durumda olduğu ve de hava da yağışlı olduğundan yabani ot ayıklama ve toplama işimiz oldukça çok oluyor.
Ki benim için hava hoş. Küçük bir sebze bostanının sağladığı bu değişken ot ayıklama ve gözetme kaçamaklarını seviyorum.
Bu işi giderek hıza dayalı bir şekil tanıma oyunu gibi düşünmeye başladım.
Yaprak şekli, formu, görünüşü, rengi. Sökülecek mi yoksa kalacak mı kararının verilmesi.
Ayrıca bir dakikanızı ayırıp etrafta bulunan kertenkelelere ve minik kuşlara merhaba demek, ve o gün bahçede hangi polenleyici böceklerinin bulunduğunu görmek için de bir fırsat aynı zamanda.

Sizin bahçenizde hangi yabani otlar var? Bu otların toprağınız hakkında size neler anlattığını biliyor musunuz? Yenebilir otlar mı? Ve yenebilir olanları yiyor musunuz?

 

Yazının orjinal adresi: http://www.milkwood.net/2015/01/15/weeds-garden-pull-leave/